Karton / passe-partoutkarton

De Iijstenmaker gebruikt voor veel doeleinden karton. Standaard kartons, niet zuurvrij, en zuurvrij karton. Als we naar de ambachtelijke Iijstenmaker kijken die rechtstreeks voor de particulieren en bedrijven werkt, dan zou deze eigenlijk geen of bijna geen standaard kartons moeten (mogen) gebruiken. Zijn keus moet minimaal zuurvrij karton zijn, beter nog is zuurvrij museum karton (lompenkarton). Als u de keus zuurvrij maakt, dan kunt u niet volstaan met alleen zuurvrije passe-partouts, maar moet uw keuze van voor tot achter zuurvrij zijn. Anders heeft dit weinig zin. Natuurlijk kunt u zeggen, ik gebruik zuurvrije passe-partout kartons, omdat ze anders zo verkleuren. U dient dan alleen uw eigen belang, omdat verkleurde kartons niet meer to verkopen zijn. Het zuur uit de kartons dringt overal door. De keus alles zuurvrij is dan ook een “must” als het om het behoud van het kunstwerk gaat, ook als dit geen waarde heeft. Denk eens aan een inlijsting die na 2 jaar verkleurd is en zijn frisheid verloren heeft. Dit is beslist geen reclame voor u. Ziet het er na 10 jaar nog uit als nieuw dan heeft u uw werk goed gedaan. Daar mag en kunt u uw klanten ook op wijzen.

Inlijstwerk voor bedrijven, niet voor decoratie van kantoren, maar bijvoorbeeld relatiegeschenken, moet vaak goedkoop gedaan worden en men grijpt dan al gauw naar goedkopere materialen om de prijs te drukken. Eén van de eerste dingen is het karton.

Tip! Geef ongevraagd 2 prijzen
Eén met standaard karton en één met zuurvrij karton en leg de voordelen uit, een good product is ook reclame voor het bedrijf. Laat uw klant beslissen, maar zorg dat u het verschil onderbouwd heeft.

Gebruik zuurvrij of museumkarton voor
Opspannen van borduurwerken
Opspannen van grafiek
Passe-partouts
Opvulkarton
Achtertikkarton
Tip: Vergeet niet ook zuurvrij plakband te gobruiken.

Opspankarton voor borduurwerken
Voor het opspannon van borduurwerken komen eigenlijk maar 2 kleuren karton in aanmerking en wel wit en ivoor. Het meest goschikt is 2000 grams karton zuurvrij. U kunt hiervoor gebruiken: van Moorman/Canson het type museumkarton, dik 3mm.

Waarom zuurvrij karton voor borduurwerken?
Borduurwerken, mits gewassen, goed uitgespoeld en gespannen op zuurvrij karton, verkleuron niet. Het stramien blijft mooi wit of ivoor en onder het stramien, dus op het karton, ontstaat geen tweede afbeelding door zuur en Iicht. Dus na jaren nog steeds een frisse afbeelding.

Opspankarton voor grafiek
Grafiek opspannen is iets moeilijker, door de grote verschillen in papiersterkte
(dikte). Spannen aan het passe-partout is eigenlijk sterk af te raden. Als om wat voor reden ook het papier te sterk krimpt, dan trekt het de hoeken van het passe-partout stuk. Spannen op een aparte zuurvrije ondergrond is aan te bevelen. Kleine dingen kunnen dan gespannen worden op 1200 grams, dat is ca. 1,6 mm dik. Grote grafiekbladen zou men eigenlijk heel anders moeten spannen. Ikzelf gebruik hiervoor watervast verlijmd triplex beplakt met zuurvrij karton en span hierop de grafiekbladen. Voordeel: de ondergrond werkt minder dan gewoon karton, dus ook de kans op fouten is veel kleiner.

Tip! Let op de looprichting van triplex en karton
Plak dit zo mogelijk gekruist. Plak het karton op de bolle kant van het triplex. Tijdens het plakken moet het karton en het triplex vlak blijven, plakt u rond op rond dan trekt het vlak. Karton op triplex verlijmd, voorkomt in hoge mate het zuurtransport, dus heeft een dubbele werking.
Zeefdrukken met grote gladde stukken bedrukt zijn moeilijk te spannen, de elasticiteit van de verf is meestal onvoldoende t.o.v. het papier, hierdoor kan craquelé ontstaan. In dit geval kunt u beter opplakken.

Karton en zijn opslag
Eerst iets over de opslag. Karton dient droog opgeslagen te worden, relatieve luchtvochtigheid 500 tot 600. Ondanks dat u bij veel lijstenmakers het karton verticaal opgeslagen tegenkomt, heeft het de voorkeur dit horizontaal te doen in niet te grote stapels, in een goed geventileerde ruimte. Voordeel: het karton blijft vlak. Nadeel: er is een wat duurdere constructie nodig om horizontale opslag mogelijk te maken. De opslag zullen we verder bespreken bij de werkplaatsindeling.

Bij karton maken we onderscheid tussen opspankarton voor grafiek, opspankarton voor borduurwerken, intikkarton, achtertikkarton, eventueel opplakkarton en passe-partoutkarton. In de lijstenmakerij zou men gewoon moeten stellen dat er ten allen tijde van zuurvrij karton gebruik moet worden gemaakt. Als opspankarton voor grafiek, borduurwerken en passepartouts, moet worden uitgegaan van zuurvrij museumkarton, dit is niet alleen zuurvrij, maar voldoet aan een aantal eisen meer als alleen zuurvrij, o.a. lichtechtheid, minder mineraalhoudend, PH-neutraal, dus niet zuur en niet basis.

Het snijden en knippen van karton
Eén van de vereisten is dat al ons werk strak en haaks is, u kunt natuurlijk met een rij, een glashaak en een Stanleymes het karton op maat snijden, maar dit is zo omslachtig, denk maar eens aan recht, haaks en evenwijdig. Niet te vergeten de kracht die u erbij nodig hebt. Dan heeft u al snel de vraag welke bordschaar, een bordschaar is een schaar of mes om karton te snijden of te knippen. Ideaalstandaard brengt een aantal machines op de markt, het zijn geen slechte machines, maar ook geen toppers. Dan zijn er een aantal bordscharen van gietijzer, deze zijn 3 tot 5 maal de prijs van de eerstgenoemde, maar gaan wel twee mensenlevens lang mee, misschien wel 3 of 4. Onverwoestbaar zijn ze en ze blijven precies tot in lengte van jaren. Dan is er nog een derde snijder die verticaal gebruikt kan worden, dus weinig plaats inneemt wat ook zijn voordelen heeft. U moet echter wel beschikken over een compressor, het snijden kost u geen moeite, op de knop drukken is voldoende.

Tip:
De bordschaar is het belangrijkste instrument en bepaalt de kwaliteit van uw werk. Kies daarom dit instrument zorgvuldig uit. Let vooral op het formaat dat gesneden kan worden. Ideaal is een snijlengte van 1500 mm zodat u karton van het formaat 1000×1500 mm kunt knippen, maar een snijlengte van 1300 mm is echt een must.